TE DOY MIS OJOS (TAKE MY EYES), 2003
https://www.imdb.com/title/tt0350193/
Η ταινία αυτή έχει ως πρωταγωνιστή τον Antonio (Luis Tosar), ο οποίος είναι παντρεμένος με την Pillar. Ο Antonio αντιμετωπίζει συχνά εκρήξεις θυμού, ξεσπώντας στη γυναίκα του. Η ταινία, κατά τη γνώμη μας, είναι μια πάρα πολύ καλή περιγραφικά ταινία, καθώς αποτυπώνει εξαιρετικά τον τρόμο της γυναίκας που βιώνει αυτή την κατάσταση, ενώ διαφαίνεται και η σημασία του υποστηρικτικού δικτύου (συγγενείς, φίλοι, κρατική πρόνοια) σε τέτοιες περιπτώσεις. Επιπρόσθετα, παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον το ότι η ταινία δεν μένει στην απλή παρουσίαση ενός <κακού> πρωταγωνιστή. Αντίθετα, μας δείχνει και την οπτική του Antonio, ο οποίος έχει ξεκάθαρα πρόβλημα ελέγχου του θυμού, το οποίο προσπαθεί να λύσει, ενώ φαίνεται ότι έχει αισθήματα για την σύζυγό του και προσπαθεί. Η όλη αυτή κατάσταση αποτυπώνεται αρκετά ωμά στην ταινία, η οποία θέτει επίσης και αρκετά ηθικά ερωτήματα.
Ο Antonio ναι μεν προσπαθεί να ελέγξει το θυμό του, όμως δεν εμβαθύνει τόσο στις γνωσιακές αντιλήψεις που διογκώνουν αυτό το έντονο συναίσθημά του. Δεν θεωρεί σημαντικό το να αναπτύξει η γυναίκα του το δικό της δυναμικό στον επαγγελματικό τομέα, κάθε φορά που η γυναίκα του δεν σηκώνει το τηλέφωνο θεωρεί ότι ίσως υπάρχει τρίτο πρόσωπο ερωτικά, και επίσης θεωρεί ότι ο ίδιος είναι αποτυχημένος και ότι η γυναίκα του ίσως να τον εγκαταλείψει εξαιτίας αυτού.
Η σκηνή του τσακωμού στο αυτοκίνητο (περίπου στο 58:40 της ταινίας) είναι αρκετά καλή στο να αναδείξει τη σημασία των αυτόματων γνωσιακών σκέψεων και του ρόλου τους στην έκφραση του θυμού. Οι αυτόματες σκέψεις είναι σκέψεις που κάνουμε χωρίς ιδιαίτερη συνειδητή προσπάθεια και επηρεάζουν αρκετά το συναίσθημά μας. Συχνά είναι λανθασμένες και προκύπτουν από διάφορα γνωσιακά σφάλματα, όπως τα αυθαίρετα συμπεράσματα, η υπεργενίκευση, το διάβασμα της σκέψης, η διπολική σκέψη (όλα ή τίποτα), η επικέντρωση στα αρνητικά και η απόρριψη των θετικών σημείων, κτλ. Ο Antonio, λοιπόν, εκνευρισμένος από την αδικία που νιώθει στο οικονομικό κομμάτι σε σχέση με τον αδερφό του, συζητάει εκνευρισμένος με την γυναίκα του στο αυτοκίνητο.
Πριν παραθέσουμε το διάλογο, να σημειώσουμε ότι ο διάλογος όπως παρατίθεται εδώ, στην ψυχρή γραπτή μορφή και ξεκομμένος από το νόημα της ταινίας, καταδεικνύει ακόμα περισσότερο το μέγεθος των γνωσιακών λαθών που υπάρχουν στις αυτόματες σκέψεις του Antonio. Παρόλα αυτά, βλέποντας την ταινία, ο διάλογος δεν φαντάζει τόσο ξένος, αλλά δυστυχώς περισσότερο οικείος σε σχέση με εμπειρίες που έχουμε δει ή ακούσει στη ζωή μας.
Διάλογος:
Antonio: Τι σκέφτεσαι;
Pillar: Τίποτα.
Antonio: Τίποτα; Πες μου, διάολε.
Pillar: Τίποτα.
Antonio: Μη λες ψέματα. Πες μου. Ότι δεν αξίζω τίποτε;
Pillar: Όχι.
Antonio: Τι εννοείς, όχι; Τι σκέφτεσαι;
Pillar: Δεν σκέφτομαι τίποτα. Ειλικρινά.
Antonio: Πες μου ή θα μείνουμε εδώ... Όλη τη γαμημένη νύχτα.
Pillar: Τι να πω;
Antonio: Τι σκέφτεσαι.
Pillar: Ότι έχεις δίκιο.
Antonio: Ότι δεν αξίζω τίποτε;
Pillar: Όχι, να σου δίνουν περισσότερα (εννοεί χρήματα στην δουλειά).
Antonio: Α, ώστε δεν βγάζω αρκετά! Δεν βγάζω αρκετά!
Pillar: Δεν είπα αυτό.
Antonio: Αλλά αυτό νομίζεις. Ότι είμαι ένας ηλίθιος.
Pillar: Όχι.
Antonio: Τότε, τι σκέφτεσαι;
Pillar: Δεν έχει σημασία.
Antonio: Τι; Όσα λέω δεν μετράνε; Δεν σε νοιάζει;
Antonio: Σκάσε! Δεν σ'ενδιαφέρει. Βούλωστο, γαμώτο!
Αρχικά, λοιπόν, ο Antonio προσπαθεί να μάθει αν η γυναίκα του πιστεύει ότι ο ίδιος δεν αξίζει τίποτα, πιέζοντάς τη να του απαντήσει. Μόλις αυτή, στην προσπάθειά της να τον ηρεμήσει, του λέει ότι έχει δίκιο που νιώθει αδικία και ότι θα έπρεπε να παίρνει μεγαλύτερο μισθό, αυτός αμέσως εκλαμβάνει το παραπάνω ως κατηγορία για το ότι δεν βγάζει αρκετά χρήματα. Και όταν η Pillar απαντάει ότι δεν έχει σημασία το τί σκέφτεται η ίδια, προσπαθώντας να τον ηρεμήσει και να μην συνεχίσει τη συζήτηση, τότε αυτός συμπεραίνει ότι τα λεγόμενά του δεν μετράνε και ότι η γυναίκα του αδιαφορεί γι αυτόν. Όλα αυτά τα γνωσιακά σφάλματα εντείνουν τον θυμό του Antonio και οδηγούν εν τέλει στο ξέσπασμα του θυμού.
Θεωρούμε ότι η ταινία είναι αρκετά καλή στην περιγραφή του προβλήματος και του εσωτερικού κόσμου των πρωταγωνιστών. Ενδεχομένως να μπορούσε να βοηθήσει (σε έναν βαθμό, αλλά και με την κατάλληλη ψυχοθεραπευτική βοήθεια) ανθρώπους που έχουν προβλήματα ελέγχου του θυμού, έτσι ώστε αφενός μεν να αντιληφθούν τα γνωσιακά σφάλματα και τις αυτόματες σκέψεις που οι ίδιοι κάνουν, αφετέρου όμως να δουν τον ίδιο τους τον εαυτό (ή το που θα μπορούσαν να φτάσουν) αποτυπωμένο στο βίντεο και να προβληματιστούν για την αναγκαιότητα άμεσης επίλυσης του προβλήματος ελέγχου θυμού τους. Επιπρόσθετα, και ως προς την θέαση από γυναίκες που έχουν υποστεί ενδο-οικογενειακή βία, χρειάζεται αρκετή προσοχή ως προς το αν είναι έτοιμες ψυχικά να δουν μια τέτοια ταινία που ίσως αναβιώσει κάποιες τραυματικές εμπειρίες, έτσι ώστε η θέαση να οδηγήσει σε θετικά και όχι αρνητικά αποτελέσματα.
Σάκης Καφφεσάκης
