TECHO Y COMIDA (FOOD AND SHELTER), 2015
https://www.imdb.com/title/tt4572998/
Η ταινία <Techo y comida> καταπιάνεται με το ζήτημα της
φτώχειας. Η πρωταγωνίστρια της ταινίας, η Ροθίο, είναι μια γυναίκα που ζει
μόνη, σχεδόν άνεργη, μαζί με το μικρό γιο της. Δεν μας δίνονται ιδιαίτερες
πληροφορίες στην ταινία για την ιστορία της Ροθίο, τα παιδικά της χρόνια, το
πώς απέκτησε το παιδί της, κτλ. Αυτό είναι σωστό κατά τη γνώμη μας για ένα απλό
λόγο. Τα βάσανα που περνά η πρωταγωνίστρια, μπορεί να τα αντιμετωπίζει ένας
οποιοσδήποτε άνθρωπος στις κοινωνίες μας. Εφόσον αυτό είναι το θέμα της
ταινίας, η οποιαδήποτε κρίση για την Ροθίο, δεν πρέπει να σχετίζεται με το
παρελθόν της. Ότι κι αν έχει συμβεί, κάθε άνθρωπος, ανεξαρτήτως των επιλογών
του παρελθόντος του, πρέπει να μπορεί να ζει αξιοπρεπώς. Κι αυτό έχει απόλυτη
σχέση με το κοινωνικό και οικονομικό σύστημα της κάθε κοινωνίας.
Η ταινία περιγράφει πολύ ρεαλιστικά την πραγματικότητα αυτής της γυναίκας. Την οικονομική αβεβαιότητα, την εργασιακή ανασφάλεια, το άγχος για το αύριο, τον υποσιτισμό, τα προβλήματα που προκύπτουν στη σχέση με το παιδί της, την πραγματικότητα του ίδιου του παιδιού που καλείται να αντιμετωπίσει πράγματα πολύ ώριμα σε σχέση με την ηλικία και τις ανάγκες του, την αδυναμία των κοινωνικών υπηρεσιών, την αδικία, την εργασιακή εκμετάλλευση, την σκληρότητα του αφεντικού, την αδυναμία για κοινωνικοποίηση, την αλληλεγγύη. Η Ροθίο δεν είναι μια ηρωίδα με την έννοια του ότι αποτελεί πρότυπο για όλους. Τσαλακώνεται, έχει αδυναμίες, όμως προσπαθεί με κάθε μέσο. Μπορεί να υπάρχουν απογοητεύσεις, λάθη στη συμπεριφορά της, όμως δεν το βάζει κάτω. Κι αυτό θεωρούμε ότι είναι ένα από τα μηνύματα της ταινίας που πρέπει να κρατήσουμε. Ότι αφενός κάτι πρέπει να αλλάξει στο κοινωνικό σύστημα, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται για όλους μια αξιοπρεπής διαβίωση, από την άλλη δεν πρέπει να παραιτούμαστε αλλά να παλεύουμε με όποιο τρόπο μπορούμε, απολαμβάνοντας τις όποιες μικρές χαρές έρθουν.
Θέλουμε να σταθούμε επίσης σε δύο ζητήματα. Το ένα είναι το ζήτημα της αλληλεγγύης. Η αλληλεγγύη διαφέρει από την φιλανθρωπία στο ότι είναι οριζόντια. Είναι η αλληλεγγύη από αυτόν που βρίσκεται σε παρόμοια κατάσταση με εμάς, γι αυτό και είναι πολύ πιο αγνή, σε σχέση π.χ. με την δωρεά ενός εφοπλιστή, η οποία συχνά κρύβει και άλλα κίνητρα. Εδώ βλέπουμε μια όμορφη σχέση αλληλεγγύης που έχει η Ροθίο με τη γειτόνισσά της, η οποία σχέση όμως χτίστηκε με την αμέριστη κατανόηση και συγχώρεση από την πλευρά της γειτόνισσας. Το δεύτερο ζήτημα είναι το ζήτημα που αφορά το αν η Ροθίο θα έπρεπε να βρει κάποιον σύντροφο που να τη βοηθά και στον οικονομικό τομέα. Θεωρούμε, γενικότερα, ότι σχέσεις που βασίζονται σε οικονομικά κίνητρα συνήθως δεν εξελίσσονται σε ευχάριστες καταστάσεις. Παρόλα αυτά, δεν συμφωνούμε, αν και κατανοούμε, με το να αποφεύγεται κάθε είδους σχέση εξαιτίας του φόβου ότι μπορεί να υπάρξει οικονομική εξάρτηση.
Αξίζει να εξετάσουμε την ταινία σε αντιπαραβολή με μία άλλη ταινία, την ταινία <The pursuit of happiness>. Η ταινία αυτή έχει παρόμοιο θέμα με την ταινία που εξετάσαμε, καθώς μας παρουσιάζει έναν άνδρα που ζει με το παιδί του έχοντας και αυτός τεράστιες οικονομικές δυσκολίες. Αν και υπάρχουν αρκετά θετικά σημεία και σε αυτή την ταινία, όπως το να μη χάνουμε το κουράγιο μας, να προσπαθούμε, ότι δεν ξέρουμε τί μας επιφυλάσσει το μέλλον κτλ, το τέλος της ταινίας (ο πρωταγωνιστής γίνεται εκατομμυριούχος) δεν μπορεί να συμβεί σε πολλούς ανθρώπους. Και εδώ έχουμε ένα παράδοξο: Αν και η ταινία βασίζεται σε πραγματική ιστορία, το μήνυμά της δεν είναι ρεαλιστικό για τους ανθρώπους, ενώ η ταινία που εξετάσαμε, το <Techo y comida>, αν και δεν είναι αληθινή ιστορία, το μήνυμά της είναι ρεαλιστικό, καθώς όλοι θα μπορούσαμε να είμαστε στη θέση αυτής της γυναίκας.
Τέλος, πιστεύουμε ότι η ταινία είναι μια πολύ καλή ευκαιρία για να μπορέσει ο θεατής να μπει στην πραγματικότητα μιας φτωχής γυναίκας, να δει την ψυχολογία της, να κάνει κρίσεις για το κοινωνικό σύστημα, να προβληματιστεί, αλλά και να σκεφτεί την ματαιότητα των δικών του κάποιες φορές μικρών προβλημάτων που φαντάζουν πολύ μεγαλύτερα από ότι πραγματικά είναι. Επιπρόσθετα, κρατάμε την πάλη για επιβίωση και τον συνεχή αγώνα που κάνει η Ροθίο ως κάτι που ίσως να έπρεπε να κάνουμε και εμείς με το ίδιο πείσμα και χωρίς παραίτηση.
Σάκης Καφφεσάκης
